گوگل اسکالر چیست؟
گوگل اسکالر (Google Scholar) یا به اسم دیگر و نه چندان مرسوم آن به زبان فارسی آن طور که خود گوگل در نسخه فارسی اش می نویسد “گوگل محقق”، یک موتور جستجوی علمی رایگان است که می‌توان آن را نسخه‌ی دانشگاهی گوگل دانست. این موتور جستجو به‌جای کاوش در تمام اطلاعات ایندکس‌شده‌ی اینترنت، به جستجو در مخازنی مانند موارد زیر می‌پردازد:
ناشران علمی
دانشگاه‌ها
وب‌سایت‌های پژوهشی معتبر
در نتیجه، گوگل اسکالر تنها بخش کوچک‌تر و گزیده‌تری از دنیای وب را پوشش می‌دهد. تمام این فرآیند به‌صورت خودکار انجام می‌شود، اما بیشتر نتایج جستجو منابع علمی قابل اعتمادی هستند.
با این حال، باید توجه داشت که گوگل در مقایسه با پایگاه‌های علمی اشتراکی و دقیق‌تری همچون Scopus و Web of Science، حساسیت کمتری در انتخاب نتایج دارد. به همین دلیل، بسیار مهم است که هنگام استفاده از گوگل اسکالر، زمانی را برای ارزیابی اعتبار منابع یافته‌شده اختصاص دهید.
اگر با حساب کاربری گوگل اسکالر خود وارد شده باشید، در صفحه‌ی خوشامدگویی فهرستی از مقالات پیشنهادی متناسب با علایق و سوابق پژوهشی شما نمایش داده می‌شود.
چرا گوگل اسکالر برای پیدا کردن مقالات پژوهشی بهتر از گوگل است؟
یکی از مزایای استفاده از گوگل اسکالر این است که محیط کاربری آن برای هر کسی که از گوگل استفاده کرده باشد، آشنا و دلپذیر است. این موضوع باعث می‌شود یادگیری نحوه‌ی جستجوی منابع علمی بسیار ساده‌تر شود.
گوگل اسکالر در مقایسه با جستجوی عادی در گوگل، چند تفاوت مفید دارد. از جمله اینکه شما می‌توانید:
یک استناد فرمت‌شده در سبک‌های مختلف از جمله MLA و APA را به راحتی کپی کنید
داده‌های کتابشناسی (BibTeX، RIS) را برای استفاده در نرم‌افزارهای مدیریت منابع صادر کنید
ببینید چه مقالات دیگری به این اثر ارجاع داده‌اند
نسخه‌های کامل مقالات را به آسانی پیدا کنید
هرچند جستجو در گوگل اسکالر رایگان است، اما بیشتر محتوای آن به صورت آزاد در دسترس نیست. با این حال، گوگل تلاش می‌کند نسخه‌های قابل دسترس مقالات محدودشده را در مخازن عمومی بیابد. اگر عضو یک دانشگاه یا مؤسسه پژوهشی باشید، می‌توانید تنظیمات اتصال به کتابخانه‌ی خود را فعال کنید تا بتوانید به منابع موجود در مؤسسه‌ی خود نیز دسترسی داشته باشید.
صفحه نتایج جستجوی گوگل اسکالر
صفحه‌ی نتایج جستجوی گوگل اسکالر در چندین مورد کلیدی با صفحه‌ی نتایج معمول گوگل تفاوت دارد. به همین دلیل، آشنایی با بخش‌های مختلف این صفحه بسیار ارزشمند است.
بیایید نتایج جستجو برای عبارت «یادگیری ماشین» را با هم بررسی کنیم.
دو خط اول: اطلاعات اصلی کتابشناختی
- خط اول هر نتیجه‌ی جستجو در گوگل اسکالر عنوان سند را نمایش می‌دهد (برای مثال عنوان یک مقاله، کتاب، فصل کتاب یا گزارش).
- خط دوم اطلاعات کتابشناختی مربوط به سند را به ترتیب ارائه می‌دهد: نام نویسنده یا نویسندگان، نام نشریه یا کتابی که سند در آن منتشر شده، سال انتشار و نام ناشر.
با کلیک روی پیوند عنوان، به صفحه‌ی ناشر هدایت می‌شوید؛ جایی که ممکن است بتوانید اطلاعات بیشتری درباره‌ی سند، از جمله چکیده و گزینه‌های دانلود فایل PDF را مشاهده کنید.
گزینه‌های سریع دسترسی به متن کامل
در سمت راست نتیجه‌ی جستجو گزینه‌های مستقیم‌تری برای دسترسی به متن کامل سند وجود دارد. در این مثال، گوگل یک نسخه‌ی PDF از سند که به صورت عمومی در umich.edu منتشر شده است را پیدا کرده است. توجه داشته باشید که این نسخه ممکن است نسخه‌ای نباشد که در نهایت در نشریه منتشر شده است.
تعداد «ارجاع شده توسط» و سایر پیوندهای مفید
در زیر خلاصه‌ی متن یا چکیده، می‌توانید تعدادی پیوند مفید پیدا کنید
ارجاع شده توسط (Cited by):
لینک «ارجاع شده توسط» مقالات دیگری را نمایش می‌دهد که به این منبع استناد کرده‌اند. این ویژگی بسیار کاربردی است و می‌تواند از چند جهت به شما کمک کند:
اولاً، راه خوبی برای ردیابی تحقیقات جدیدتری است که به این مقاله ارجاع داده‌اند؛
ثانیاً، این واقعیت که سایر پژوهشگران به این سند استناد کرده‌اند، اعتبار بیشتری به آن می‌بخشد.
البته باید توجه داشت که همیشه بین زمان انتشار مقاله و ظاهر شدن آن در نتایج ارجاع، فاصله زمانی وجود دارد. بنابراین، ممکن است مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۷ منتشر شده، تعداد زیادی ارجاع در گوگل اسکالر نداشته باشد. معمولاً حداقل شش ماه طول می‌کشد تا مقالات جدید منتشر شوند، پس حتی اگر منبعی مورد استفاده قرار گرفته باشد، ممکن است مقاله‌ی جدیدتر هنوز منتشر نشده باشد.
نسخه‌ها (Versions):
این لینک نسخه‌های دیگر مقاله یا پایگاه‌های داده‌ای که مقاله در آن‌ها موجود است را نمایش می‌دهد؛ برخی از این نسخه‌ها ممکن است دسترسی رایگان به متن کامل مقاله را فراهم کنند.
آیکون علامت نقل‌قول (Quotation mark icon):
با کلیک روی آیکون نقل‌قول، یک پنجره‌ی کوچک باز می‌شود که فرمت‌های متداول استناد مانند MLA، APA، شیکاگو، هاروارد و ونکوور را برای کپی و استفاده نمایش می‌دهد.
با این حال، توجه داشته باشید که داده‌های استنادی گوگل اسکالر گاهی ناقص هستند؛ بنابراین بهتر است این اطلاعات را از منبع اصلی بررسی و تأیید کنید.
همچنین در این پنجره‌ی استنادی، پیوندهایی برای صادر کردن داده‌های استنادی در قالب فایل‌های BibTeX یا RIS وجود دارد که می‌توان آن‌ها را در هر نرم‌افزار مدیریت منابع معتبری وارد کرد.
نکاتی برای جستجو در Google Scholar
با اینکه Google Scholar هر جستجو را به حداکثر ۱۰۰۰ نتیجه محدود می‌کند، این تعداد همچنان زیاد است و نیاز به روشی مؤثر برای پیدا کردن مقالات مرتبط دارید. در ادامه مجموعه‌ای از نکات حرفه‌ای آورده شده است که به شما کمک می‌کند سریع‌تر و مؤثرتر جستجو کنید.
۱. جستجوهای Google Scholar به حروف کوچک و بزرگ حساس نیستند
نیازی نیست نگران بزرگ یا کوچک بودن حروف باشید. به عبارتی، جستجوی “Machine Learning” همان نتایجی را می‌دهد که جستجوی “machine learning” می‌دهد.
۲. به جای جمله کامل از کلمات کلیدی استفاده کنید
فرض کنیم موضوع تحقیق شما درباره‌ی خودروهای خودران است. در جستجوی معمولی گوگل ممکن است عبارتی مانند “وضعیت فعلی فناوری خودروهای خودران چگونه است” را وارد کنید. اما در Google Scholar این نوع جستجو نتایج چندان مناسبی ارائه نمی‌دهد.
راهکار این است که یک فهرست از کلمات کلیدی تهیه کنید و عباراتی مانند self-driving cars، autonomous vehicles یا driverless cars را جستجو کنید. خود Google Scholar هنگام تایپ در کادر جستجو، عبارات مرتبط را نیز به شما پیشنهاد می‌دهد.
۳. برای جستجوی دقیق از علامت نقل قول (“”) استفاده کنید
اگر عبارت جستجوی خود را داخل علامت نقل قول قرار دهید (“…”)، Google Scholar دقیقاً همان عبارت را در عنوان و متن مقالات جستجو می‌کند.
بدون استفاده از نقل قول، هر کلمه به صورت جداگانه پردازش می‌شود.
مثلاً جستجوی national parks بدون نقل قول الزاماً به این معنی نیست که این دو واژه کنار هم بیایند. در صورتی که بخواهید واژگان به صورت گروهی یا دقیقاً کنار هم جستجو شوند، باید آن‌ها را داخل علامت نقل قول قرار دهید.
۴. برای جستجوی مقالات منتشرشده در سال خاص، سال را به عبارت جستجو اضافه کنید
مثلاً جستجوی “self-driving cars 2015” مقالات یا کتاب‌هایی را نمایش می‌دهد که در سال ۲۰۱۵ منتشر شده‌اند.
۵. از کنترل‌های کناری برای محدود کردن نتایج استفاده کنید
با استفاده از گزینه‌های موجود در نوار کناری سمت چپ می‌توانید نتایج جستجو را دقیق‌تر کنید؛ مانند محدود کردن سال‌های جستجو، حذف یا افزودن پتنت‌ها (ثبت اختراع‌ها)، و مرتب‌سازی نتایج بر اساس ارتباط یا تاریخ انتشار.
۶. برای کنترل بهتر جستجو از عملگرهای منطقی (Boolean Operators) استفاده کنید
اگرچه جستجوها نسبت به بزرگی یا کوچکی حروف حساس نیستند، اما در صورت استفاده از عملگرهای منطقی، این عملگرها باید با حروف بزرگ نوشته شوند:
AND باعث می‌شود نتایج شامل هر دو واژه یا عبارت موجود در دو طرف عملگر باشند.
NOT برای حذف نتایجی استفاده می‌شود که شامل واژه یا عبارتی خاص هستند.
OR نتایجی را نمایش می‌دهد که شامل یکی از واژه‌ها یا عبارات طرفین باشند.
در صورتی که گزینه‌های بالا برایتان گیج‌کننده بود، در ادامه چند نمونه‌ی توضیحی برای روشن‌تر شدن موضوع آورده‌ایم:
| چه زمانی باید از آن استفاده کرد و چه کاری انجام می‌دهد؟ | نمونه پرسش‌ها |
|---|---|
| مفاهیم چندواژه‌ای مانند «درمان‌های غیرمتعارف» را بهتر است به‌صورت «عبارت دقیق» جست‌وجو کنید؛ در غیر این صورت، Google Scholar نتایجی را نمایش می‌دهد که صرفاً شامل واژه‌های «غیرمتعارف» و/یا «درمان» باشند. | درمان‌های غیرمتعارف |
| اگر به‌دنبال مقاله‌ای خاص هستید و عنوان آن را می‌دانید، بهتر است عنوان را داخل گیومه («») قرار دهید تا جست‌وجو به‌صورت «عبارت دقیق» انجام شود | «حکمت کندو: فیزیولوژی اجتماعی کلونی‌های زنبور عسل» |
| برای جست‌وجوی آثار یک نویسنده خاص، مثلاً اکبر مولایی، استفاده از «"اکبر مولایی"» یا «"مولایی"» نیز امکان‌پذیر است، اما نتایج محدودتری را نشان نمی‌دهد و جامع‌تر خواهد بود. | author:"اکبر مولایی" |
| فقط نتایجی نمایش داده خواهند شد که هر دو عبارت «خودروهای خودران» و «وسایل نقلیه بدون راننده» را در خود داشته باشند | «خودروهای خودران» AND «وسایل نقلیه بدون راننده» |
| برای محدود کردن نتایج جست‌وجو درباره دایناسورها به مقالاتی که در سال ۲۰۱۴ منتشر شده‌اند | «دایناسور ۲۰۱۴» |
رابط جست‌وجوی پیشرفته‌ی Google Scholar
با استفاده از قابلیت جست‌وجوی پیشرفته، می‌توانید کنترل دقیق‌تری بر نتایج جست‌وجوی خود داشته باشید. برای دسترسی به این قابلیت، روی منوی سه‌خطی (همبرگری) در گوشهٔ بالا سمت چپ کلیک کرده و گزینهٔ «جست‌وجوی پیشرفته» را انتخاب کنید.
سفارشی‌سازی تنظیمات و گزینه‌های جست‌وجو در Google Scholar
تنظیمات Google Scholar برای دستیابی به نتایج مطلوب الزامی نیست، اما امکانات سفارشی‌سازی بیشتری را فراهم می‌کند؛ از جمله فعال‌سازی یکپارچگی با کتابخانه‌هایی که پیش‌تر به آن اشاره شد.
برای دسترسی به منوی تنظیمات، روی منوی همبرگری (سه خط افقی) در گوشهٔ بالا سمت چپ صفحه‌ی Google Scholar کلیک کنید. این تنظیمات در پنج بخش دسته‌بندی شده‌اند:
نتایج جست‌وجو (Search Results)
این بخش پرکاربردترین گزینه‌ها را شامل می‌شود، از جمله:
مجموعه‌هایی برای جست‌وجو (Collections to search): به‌صورت پیش‌فرض، Google Scholar مقالات علمی را جست‌وجو می‌کند و نتایج ثبت اختراع (patents) را نیز نمایش می‌دهد. اگر علاقه‌ای به مشاهدهٔ ثبت اختراع ندارید یا می‌خواهید به‌جای آن در منابع حقوقی جست‌وجو کنید، می‌توانید این تنظیمات را تغییر دهید.
مدیریت منابع (Bibliographic manager): با استفاده از این بخش می‌توانید اطلاعات کتابشناختی مقالات را برای استفاده در نرم‌افزارهای مدیریت منابع صادر (Export) کنید.
زبان‌ها (Languages): در صورتی که بخواهید نتایج فقط شامل مقالاتی با زبان خاصی باشند، می‌توانید این گزینه را تنظیم کنید.
پیوندهای کتابخانه‌ای (Library links): همان‌طور که اشاره شد، Google Scholar امکان دسترسی به متن کامل مقالات را از طریق اشتراک کتابخانه‌ای مؤسسهٔ شما فراهم می‌سازد. کافی است نام مؤسسه را جست‌وجو کرده و به تنظیمات اضافه کنید تا لینک مربوط به اشتراک در نتایج جست‌وجو ظاهر شود.
دکمهٔ Scholar (Scholar Button): این افزونهٔ مرورگر کروم، یک جعبهٔ جست‌وجو به نوار ابزار شما اضافه می‌کند و امکان جست‌وجوی مستقیم در Google Scholar را از هر صفحه‌ای در وب فراهم می‌سازد. همچنین، اگر متنی را در صفحه انتخاب کرده باشید و روی دکمه کلیک کنید، نتایج جست‌وجوی همان عبارت نمایش داده می‌شود.
استفاده از قابلیت «کتابخانهٔ من» در Google Scholar
هنگامی که با حساب کاربری خود وارد شوید، Google Scholar ابزارهای ساده‌ای را برای سازمان‌دهی و پیگیری مقالات یافته‌شده در اختیار شما می‌گذارد. این قابلیت به‌ویژه زمانی مفید است که از نرم‌افزارهای کامل مدیریت منابع علمی استفاده نمی‌کنید.
تمام نتایج جست‌وجو یک دکمه‌ی «ذخیره» در انتهای ردیف پایینی لینک‌ها دارند. با کلیک روی این دکمه، مقاله به «کتابخانه من» شما اضافه خواهد شد.
برای کمک به سازمان‌دهی مقالات، می‌توانید برچسب‌هایی برای موارد موجود در کتابخانه خود ایجاد کرده و به آن‌ها اعمال کنید. برچسب‌های اضافه‌شده در انتهای عناوین مقالات نمایش داده می‌شوند. به‌عنوان مثال، مقاله زیر به برچسب «RNA» اختصاص داده شده است:
ویرایش متادیتا در کتابخانه Google Scholar
در کتابخانه Google Scholar خود، می‌توانید متادیتای مرتبط با عناوین را نیز ویرایش کنید. این کار اغلب ضروری است زیرا داده‌های ارجاعی Google Scholar ممکن است ناقص یا اشتباه باشند.
دامنه و محدودیت‌های Google Scholar
هیچ اظهار رسمی در مورد اندازه دقیق نمایه جست‌وجو در Google Scholar وجود ندارد، اما تخمین‌های غیررسمی نشان می‌دهند که این نمایه در حدود ۱۶۰ میلیون منبع است و پیش‌بینی می‌شود که هر سال چند میلیون دیگر به آن افزوده شود.
با این حال، Google Scholar تمام منابعی که ممکن است در جست‌وجو در فهرست کتابخانه محلی خود بیابید، برنمی‌گرداند. به عنوان مثال، یک پایگاه داده کتابخانه‌ای می‌تواند پادکست‌ها، ویدئوها، مقالات، آمار یا مجموعه‌های خاص را برگرداند. در حال حاضر، Google Scholar تنها انواع انتشار زیر را دارد:
مقالات مجله‌ای (Journal articles): مقالات منتشر شده در مجلات. این مقالات شامل ترکیبی از مقالات مجلات دارای داوری همتا، مجلات کلاهبرداری و آرشیوهای پیش‌چاپ هستند.
کتاب‌ها (Books): لینک‌هایی به نسخه محدود گوگل از متن کتاب، در صورت امکان.
فصل‌های کتاب (Book chapters): فصل‌هایی از کتاب‌ها که گاهی اوقات به‌صورت الکترونیکی در دسترس هستند.
نقد کتاب‌ها (Book reviews): نقدهایی از کتاب‌ها که از نتایج جست‌وجو همیشه مشخص نیست که این‌ها نقد هستند.
مقالات همایش‌ها (Conference proceedings): مقالات نوشته‌شده به عنوان بخشی از یک همایش، که معمولاً برای ارائه در همایش استفاده می‌شوند.
نظرات دادگاه‌ها (Court opinions).
ثبت اختراعات (Patents): Google Scholar تنها در صورتی به جست‌وجو در ثبت اختراعات می‌پردازد که گزینهٔ مربوطه در تنظیمات جست‌وجو فعال شده باشد.
کیفیت اطلاعات در Google Scholar
اطلاعات موجود در Google Scholar توسط حرفه‌ای‌ها فهرست‌بندی نمی‌شود. کیفیت متادیتا به‌طور عمده بستگی به منبعی دارد که Google Scholar اطلاعات را از آن استخراج می‌کند. این فرآیند به‌طور قابل توجهی با نحوهٔ جمع‌آوری و فهرست‌بندی اطلاعات در پایگاه‌های دادهٔ علمی مانند Scopus یا Web of Science متفاوت است.
جایگزین‌های Google Scholar
Google Scholar بدون شک پرکاربردترین موتور جست‌وجوی علمی است، اما تنها موتور جست‌وجوی علمی موجود نیست. موتورهای جست‌وجوی علمی دیگری نیز وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید:
Science.gov: یک پایگاه جست‌وجو برای منابع علمی و فنی منتشر شده توسط دولت ایالات متحده.
Semantic Scholar: یک موتور جست‌وجوی علمی مبتنی بر هوش مصنوعی که توسط دانشگاه کارنگی ملون توسعه یافته و تمرکز بیشتری روی مقالات تحقیقاتی و ارجاعات دارد.
BASE (Bielefeld Academic Search Engine): یک موتور جست‌وجوی علمی با دسترسی به میلیون‌ها منبع علمی از سراسر جهان.
سایت‌های خاص کشور برای Google Scholar:
scholar.google.fr (Sur les épaules d’un géant): نسخه فرانسوی Google Scholar.
scholar.google.es (Google Académico): نسخه اسپانیایی Google Scholar.
scholar.google.pt (Google Académico): نسخه پرتغالی Google Scholar.
scholar.google.de (Auf den Schultern von Riesen): نسخه آلمانی Google Scholar.
این گزینه‌ها ممکن است دسترسی به منابع خاص یا داده‌های علمی منطقه‌ای را فراهم کنند که ممکن است در Google Scholar در دسترس نباشد.
سوالات متداول درباره Google Scholar
آیا می‌توان Google Scholar را به عنوان یک پایگاه داده کتاب‌نگاری یا کتابشناسی (به انگلیسی: Bibliography) توصیف کرد؟
خیر. Google Scholar یک موتور جست‌وجوی بیبلیوگرافیک است نه یک پایگاه داده. برای اینکه به عنوان یک پایگاه داده شناخته شود، نیاز است که شناسه‌های ثابتی برای رکوردهای خود داشته باشد.
آیا Google Scholar یک منبع علمی محسوب می‌شود؟
خیر. Google Scholar یک موتور جست‌وجوی علمی است، اما منابعی که از طریق آن یافت می‌شوند، منابع علمی (scholarly sources) هستند.
آیا Google Scholar فقط منابع داوری‌شده (peer-reviewed) را گردآوری می‌کند؟
خیر. Google Scholar مقالات پژوهشی را از سراسر وب گردآوری می‌کند، از جمله منابع خاکستری (grey literature) و مقالات و گزارش‌هایی که داوری تخصصی (peer-reviewed) نشده‌اند.
آیا برای استفاده از Google Scholar باید هزینه‌ای پرداخت کنم؟
Google Scholar خودش محتوای کامل مقالات را ارائه نمی‌دهد، بلکه به صفحه ناشر لینک می‌دهد که ممکن است شامل دسترسی آزاد (Open Access) یا محتوای پولی باشد. با این حال، Google Scholar تلاش می‌کند در صورت امکان، لینک نسخه‌های رایگان را نیز در اختیار کاربران قرار دهد.
ساده‌ترین راه برای دسترسی به Google Scholar چیست؟
ساده‌ترین راه برای دسترسی استفاده از دکمه Google Scholar است. این ابزار به‌صورت یک افزونه مرورگر هم نیز ارائه شده که به شما امکان می‌دهد از هر صفحه‌ای در وب، به‌راحتی به آن دسترسی داشته باشید. می‌توانید این افزونه را از فروشگاه افزونه‌های Chrome نصب کنید.
